Baş dönmesi, iç kulak sorunlarından dolaşım bozukluklarına kadar 20+ farklı nedene bağlı gelişebilir. Genellikle geçicidir, ancak ani başlangıçlı veya şiddetli durumlar altta yatan ciddi bir hastalığa işaret edebilir.
1. İç Kulak Kaynaklı Nedenler (Vertigo)
Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV): Baş hareketiyle tetiklenen, 10-20 saniye süren şiddetli dönme hissi. İç kulaktaki kristal parçacıklarının yer değiştirmesinden kaynaklanır.
Vestibüler Nörit: Viral enfeksiyonların iç kulak sinirlerini etkilemesiyle oluşur. Günlerce süren dengesizlik ve bulantı eşlik eder.
Meniere Hastalığı: İç kulakta sıvı birikmesi sonucu tinnitus (kulak çınlaması), işitme kaybı ve saatler süren baş dönmesi atakları görülür.
2. Dolaşım Sistemi Sorunları
Ani Tansiyon Düşüşü: Otururken veya yatarken hızla ayağa kalkınca oluşan ortostatik hipotansiyon, beyne kan akışının azalmasına yol açar.
Kalp-Damar Hastalıkları: Kalp krizi, aritmi veya geçici iskemik atak (mini inme) gibi durumlar beyin oksijenlenmesini bozar.
3. İlaç Yan Etkileri
Tansiyon İlaçları, antidepresanlar veya sedatifler denge merkezini baskılayarak baş dönmesine neden olabilir. Yaşlılarda bu risk ％30 daha yüksek.
4. Nörolojik ve Metabolik Sebepler
Migren: Baş ağrısız da görülebilen vestibüler migren, ataklar halinde baş dönmesi yapar.
Düşük Kan Şekeri (Hipoglisemi): Diyabet hastalarında ani açlık veya insülin dengesizliği beyin fonksiyonlarını bozar.
Anemi: Oksijen taşıyan kırmızı kan hücrelerinin azalması, beyne yetersiz oksijen gitmesine yol açar.
5. Anksiyete ve Panik Bozukluklar
Stres hormonu (kortizol) artışı, nefes darlığı ve kalp çarpıntısıyla birlikte "sersemlik" hissi yaratır.
6. Sıcak Çarpması veya Dehidrasyon
Yüksek sıcaklıkta uzun süre kalma veya yetersiz sıvı alımı, tansiyon düşüklüğüne bağlı baş dönmesini tetikler.
7. Acil Müdahale Gerektiren Tehlikeli Nedenler
Beyin Tümörü:Sabah kusmaları + şiddetli baş ağrısı.
İnme:Kol/bacakta uyuşma, konuşma bozukluğu veya yüz asimetrisi.
Karbonmonoksit Zehirlenmesi:Baş ağrısı, kusma ve bilinç bulanıklığı ile birlikte görülür.
Ne Zaman Doktora Gitmeli?
48 saati aşan baş dönmesi,
Bilinç kaybı veya nöbet,
Görme/konuşma bozukluğu,
Şiddetli boyun ağrısı.
Sonuç: Baş dönmesi çoğunlukla kısa süreli ve tedavi edilebilir nedenlerle ortaya çıkar. Ancak nörolojik veya kardiyak semptomlar eşlik ediyorsa acil tıbbi destek şart!
Kaynaklar:Mayo Clinic,MSD Manual,Ulusal Tayvan Üniversite Hastanesi Nöroloji Bölümü.
1. İç Kulak Kaynaklı Nedenler (Vertigo)
Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV): Baş hareketiyle tetiklenen, 10-20 saniye süren şiddetli dönme hissi. İç kulaktaki kristal parçacıklarının yer değiştirmesinden kaynaklanır.
Vestibüler Nörit: Viral enfeksiyonların iç kulak sinirlerini etkilemesiyle oluşur. Günlerce süren dengesizlik ve bulantı eşlik eder.
Meniere Hastalığı: İç kulakta sıvı birikmesi sonucu tinnitus (kulak çınlaması), işitme kaybı ve saatler süren baş dönmesi atakları görülür.
2. Dolaşım Sistemi Sorunları
Ani Tansiyon Düşüşü: Otururken veya yatarken hızla ayağa kalkınca oluşan ortostatik hipotansiyon, beyne kan akışının azalmasına yol açar.
Kalp-Damar Hastalıkları: Kalp krizi, aritmi veya geçici iskemik atak (mini inme) gibi durumlar beyin oksijenlenmesini bozar.
3. İlaç Yan Etkileri
Tansiyon İlaçları, antidepresanlar veya sedatifler denge merkezini baskılayarak baş dönmesine neden olabilir. Yaşlılarda bu risk ％30 daha yüksek.
4. Nörolojik ve Metabolik Sebepler
Migren: Baş ağrısız da görülebilen vestibüler migren, ataklar halinde baş dönmesi yapar.
Düşük Kan Şekeri (Hipoglisemi): Diyabet hastalarında ani açlık veya insülin dengesizliği beyin fonksiyonlarını bozar.
Anemi: Oksijen taşıyan kırmızı kan hücrelerinin azalması, beyne yetersiz oksijen gitmesine yol açar.
5. Anksiyete ve Panik Bozukluklar
Stres hormonu (kortizol) artışı, nefes darlığı ve kalp çarpıntısıyla birlikte "sersemlik" hissi yaratır.
6. Sıcak Çarpması veya Dehidrasyon
Yüksek sıcaklıkta uzun süre kalma veya yetersiz sıvı alımı, tansiyon düşüklüğüne bağlı baş dönmesini tetikler.
7. Acil Müdahale Gerektiren Tehlikeli Nedenler
Beyin Tümörü:Sabah kusmaları + şiddetli baş ağrısı.
İnme:Kol/bacakta uyuşma, konuşma bozukluğu veya yüz asimetrisi.
Karbonmonoksit Zehirlenmesi:Baş ağrısı, kusma ve bilinç bulanıklığı ile birlikte görülür.
Ne Zaman Doktora Gitmeli?
48 saati aşan baş dönmesi,
Bilinç kaybı veya nöbet,
Görme/konuşma bozukluğu,
Şiddetli boyun ağrısı.
Sonuç: Baş dönmesi çoğunlukla kısa süreli ve tedavi edilebilir nedenlerle ortaya çıkar. Ancak nörolojik veya kardiyak semptomlar eşlik ediyorsa acil tıbbi destek şart!
Kaynaklar:Mayo Clinic,MSD Manual,Ulusal Tayvan Üniversite Hastanesi Nöroloji Bölümü.